Moet kunnen

Jarenlang waren vier Amsterdamse wereldmusea wegens verbouwing gesloten. Dat vond iedereen stom. Maar niemand kon er iets aan doen: 'daar ga ik niet over' is al eeuwenlang het motto van de bv Nederland. En: 'ze zijn toch weer open? Nou dan'.

Toch is Nederland juist door gebrek aan leiderschap en zwak centraal bestuur al meer dan vijf eeuwen ongekend welvarend. De horizontale samenleving nodigt ieder uit het zijne van alles te zeggen, wat resulteert in een enorme ideeënrijkdom. We zijn ook uitermate bedreven geraakt in het bereiken van compromissen en draagvlakken. Maar spruiten zulke gedragsvormen vanzelf voort uit de nederzettingsgeschiedenis of zijn ze door ons gecreëerd? Het poldermodel komt toch niet uit de lucht vallen?

En gaat het eigenlijk nog wel goed? Traag bestuur, veel regels, ontduiken van verantwoordelijkheid, managementcultuur, gebrek aan coördinatie en controle op de uitvoering van beleid dreigen ons welvaartmodel te smoren. Een verkenning van de cultuurhistorische achtergronden kan meer inzicht geven. Of maakt iedereen dat zelf wel uit?

Herman Pleij is hoogleraar middeleeuwse letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam. Pleij heeft een bijzondere belangstelling voor de cultuurhistorische achtergronden van de nationale identiteitsvorming.